Ч.Айтматов өңдүү көркөм феномендин чыгармачылык өнөрканасынын
калыптанышы, эстетикалык профессионалдуулугу, образдуу ой жүгүртүүдөгү
оригиналдуулугу менен индивидуалдуулугу, башка калем-герлерге тийгизген таасири, улуттук адабий өнүгүштөгү ролу менен орду жөнүндө ушуга чейин адабият таануу менен сында маңызы, мүнөзү жана жазылыш деңгээли боюнча бири-биринен айырмаланган сандаган эмгектер жаралганы жана жарыяланганы эч кандай талаш чакырбайт...

Роман жаңыдан гана окурмандардын колуна журналдык вариант (биз бул жерде анын «Дружба народов» журналына жарыяланганын эске алып жатабыз) түрүндө тийгенден соң көрүнүктүү айтматовтаануучу, филология илимдеринин доктору, профессор А.Акматалиев мына мындай деп жазды: «Ч.Айтматов - мезгилдин күрөө тамырын кармай билген даанышман жазуучу...

ХХ кылым дүйнөлүк курч коомдук карама-каршылыктардын кылы-мы болду. Анын ичинде кыргыздар үчүн дагы тагдыр чечүүчү роль ойноду...

1960-жылы жарык көргөн дагы бир алгачкы саамалык Зуура Сооронбаевага тиешелүү. Анын китебинин негизги бөлүгүн коом, мекен, эл, жер, адам милдети, эмгек темасындагы граждандык ырлары түзөт...

Адамдардын жашоого, турмушка, келечекке болгон ишенимдери кыйын кырдаалдарда кандай өзгөрүүлөргө дуушар болушун изилдөөгө алган жазуучу ар бир каармандын психологиялык портреттерин терең ачып берүү менен, окурмандардын алдына алардын күрөшүнүн маани-мазмунун кеңири түшүндүрүп сүрөттөйт, турмуштук позициясын тактап көрсөтөт, жогорулатат...

Таланттуу лирик катары да, чебер саясий-публицист акын катары да таанылган Ш.Дүйшеевдин поэзиясы башкаларга окшобогон индивидуал-дуулугу, оригиналдуулугу, көркөм-эстетикалык кунары менен өзгөчөлөнүп турат. Бирок Ш.Дүйшеев өзү айткандай, «адабият айылына» жакындашы бир топ оскоолдуктарга учурап, «Дүйшеев болгучакты» эчен азаптарды тартып, өзүн-өзү тыбышы оңой-олтоң бол-боптур. Антип Дүйшеев болгучакты кыйла тоскоолдорго кабылган акын бүгүн 60 жаштын ашуусун ашып турса да, таскагы басаңдабай, тескерисинче күчөп,
жаңырыгы улам катуу чыгууда...

Кытайдагы кыргыздарынын акын-дар чыгармачылыгынын тарыхында төкмө акындардын бири катарында Бабык Молдонун чыгармачылыгы тууралуу кеңири сөз кылууга болот. Өзүнүн азан чакырып койгон аты - Мамбет Муса.

Убакыт аралыгында коом, заман агымы тынымсыз өсүп-өнүгүү, өзгөрүү процессинде болуп турары, ага жараша коомдогу бардык нерселер менен көрүнүштөр улам жаңыланып келери - мыйзам ченемдүү көрүнүш...

"Семетей" эпосу - "Манас" эпосунун ажырагыс бөлүгү...

Кыргыз элинин бийик туусу, улуу сыймыгы болгон «Манас» эпосу – дүйнөлүк адабияттын тарыхында сейрек учураган, кайталангыс, монументалдуу зор көркөм эстелик. «Манас» – кыргыз оозеки көркөм чыгармачылыгындагы баатырдык эпостун классикалык үлгүсүн түзгөн өзгөчө бийик көркөм-эстетикалык мааниге ээ болгон чыгарма. «Манас» эпосу бир кылымдын же бир доордун эле көркөм эстелиги эмес. Элдин тарыхын, үрп-адатын, дүйнөгө болгон көз карашын,
башынан өткөргөн олуттуу окуяларын көркөм сүрөттөгөн энциклопедиялык мазмундагы элдик өзгөчө баатырдык эпос. Оозеки жаратып, оозеки таратып, көздүн карегиндей оозеки сактап, өтө ыйык тутуп, укумдан-тукумга, атадан-балага өтүп келе жаткан улуу мурас. Ч.Айтматов адилеттүү белгилегендей, «Байыркы кыргыз рухунун туу чокусу».