Ар бир адамзаттын жаралып, жашап, өнүгүп, өзгөрүп турган тиричилиги кылымдар бою болочокко кол сунуп умтулганы менен өткөндөгү баалуу турмуштук тажрыйбасыз келечекти да элестетүү кыйын. Тарыхы жок маданий жана коомдук турмуштун болушу мүмкүн эмес...

Турмуштагы бардык жандуу жана жансыз нерселердин, көрүнүштөрдүн өздөрүнө тиешелүү маңызы «мени» жеке табияттык түшүнүктөрү боюнча гана түшүндүрүлбөстөн, баарыдан мурда, белгилерди алып жүрүшү, аларга ээ болушу менен аныкталат. Нерселерди аныктоо – белгилерди табуу.

Лингвистикада субьект кыймылдын алып жүрүүчүсү катары белгилүү. Кыймылдын ээси, анын жаратуучусу, же анын алып жүрүүчүсү болгон субъект макал текстинде катышып да, катышпай да турушу ыктымал. Субъектинин макал текстинде катышып, же катышпай турушу анын синтаксистик – семантикалык мазмунунан билинип турат...

Макалада сырт өрөөнүндөгү жер-суу аттары каралып, аларга лингвистикалык жактан талдоо жүргүзүлөт.

Дүйнө тилдериндеги мейли кыргыз, англис тилдери болобу cөз түркүмдөрүн ажыратуудагы айырмачылык маани берүүчү жана кызматчы сөздөрдүн ар түрдүүлүгү болуп эсептелет. Маани берүүчү сөздөргө зат атооч, сын атооч, этиш предлог менен байламталардын, жандооч, бөлүкчөлөрдүн башка функцияларга ээ ат атооч, сан атооч, тактооч кирерлиги белгилүү. Кызматчы сөздөр толук маани берүүчү сөздөр сыяктуу өз алдынча маани бере албагандыктан, сөздөрдү түркүмдөргө бөлүштүрүүдө аларды өз ара маани берүүчү жана кызматчы сөз түркүмдөрүнө бөлүштүрүүнүн өзү эң эле туура (Аракин, 1980; Яхонтов (1968: 74-75).

Бул макалада ар түрдүү системадагы тилдерди салыштырма типологиялык ыкма менен изилдөө туурасында сөз болмокчу. Ошондуктан бул макаланы окуу процессинде, тил илиминин салыштырма типологиялык маселелерине байланыштуу лекцияларга, семинарларга жана атайын курстарга кенири пайдаланса болот. Мындан тышкары тил илимине байланыштуу маселелерди камтыган окуу китептерин, окуу куралдарын тзд кмк крстр шексиз.

Сырткы булактын эсебинен кыргыз тилинде абдан көп неологизмдер пайда болууда. Сырткы булактын эсебинен неологизмдердин пайда болушун дагы экиге бөлүп көрсөтүүгө болот:..

Тил сүйлөөчүнүн оюн туюнтуучу жана түзүүчү гана каражат болуп саналбайт. Ал аркылуу адамдын ички сезимдери, көңүл абалдары да угуучуга ой менен кошо чагылат. Тилдин бул өзгөчөлүгүн эмоционалдуу – экспресссивдүү сөздөрдүн бир түрү болгон сырдык сөздөр аркылуу туюндурсак болот.

Тактоочтор толук маанилүү сөз түркүмдөрүнүн системасына киргени менен, алар
башка сөз түркүмдөрүнөн өзгөчө белгилери боюнча айырмаланып турат: Сүйлөм
тутумунда нагыз өз маанисинде колдонулган сын атооч, модал сөздөр сыяктуу жөндөмө, жак, көптүк жана таандык мүчөлөр менен өзгөрбөйт; сүйлөмдө, негизинен, кыймыл–аракеттик мааниси бар этиш сөздөр менен айкашып, анын түрдүү белгилерин билдирип, бышыктоочтук милдет аткарат да, дайыма абстрактуу мааниде болот.

Адамзатты адам катары коомдук турмуштун жогорку баскычына көтөргөн тил да башка руханий категориялар сыяктуу тынымсыз кыймылда болот.